تحلیل تطبیقی راهکارهای مدیریت مصرف سوخت در حمل‌ونقل شهری

از معضلات اساسی شهروندان، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران، «ترافیک شهری» است. با توجه به رشد جمعیت و ناوگان، افزایش زیرساخت‌ها بیش از این پاسخ‌گوی جابه‌جایی نبوده و زمینه‌های رشد بیشتر آن نیز فراهم نیست. بنابراین، مدیریت تقاضای حمل‌ونقل در سال‌های اخیر اهمیت ویژه‌یی یافته است. هدف این نوشتار، مقایسه‌ی راهکارهای مدیریت مصرف سوخت حمل‌ونقل شهری در ایران با یافته‌های یک روش رده‌بندی کمی است. بدین‌منظور ابتدا راهبردهای این حوزه )۱۳ مورد( و راهکارهای زیرمجموعه‌ی هر راهبرد )۴۴ مورد( که در ۱۴ کشور اجرا می‌شوند، گردآوری و در ۳ گروه )ناوگان، حمل‌ونقل، سوخت( دسته‌بندی می‌شوند. سپس این راهکارها با استفاده از روش نقطه‌ی آرمانی اولویت‌بندی می‌شوند. براساس نتایج حاصله، سه راهبرد برتر عبارت‌اند از: گسترش حمل‌ونقل عمومی )به‌ویژه ریلی(، گسترش حمل‌ونقل هوشمند و گسترش منابع انرژی. چهار راهکار برتر نیز عبارت‌اند از: گسترش شبکه‌ی عمومی، گسترش و کاربرد I‌T‌S و ابزارهای کنترل ترافیک برای کاهش تراکم و مصرف سوخت، بهبود دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، گسترش و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر. مقایسه‌ی یافته‌ها با آنچه در کلان‌شهرهای ایران اجرا می‌شود نشان می‌دهد که تنها وجه مشترک، راهبرد گسترش حمل‌ونقل عمومی و دو راهکار آن است و دیگر گزینه‌های پیشنهادی ــ احتمالاً به‌سبب تعریف نادرست یا ناکامل مسئله ــ مورد کم‌توجهی قرار گرفته است.